آیا هوش مصنوعی میتواند جایگزین داور و یا نویسنده در مقالات دانشگاهی شود؟

استفاده از مدل‌های هوش مصنوعی یا AI Technologies برای نوشتن یک مقاله دانشگاهی، شمشیری دولبه برای علم است. از یک طرف استفاده از این ابزارها میتوانند به غنای مطلب علمی کمک کنند و موجب افزایش کیفیت در مرور مقالات شوند ولی از سوی دیگر، این کار میتواند راه تقلب و کپی برداری هوشمندانه را نیز باز کند. از بین همه ابزارهای هوش مصنوعی که در این چند سال اخیر ایجاد شده اند ( مانند QuillBot، Grammarly، Hemingway و Power Thesaurus)  جدیدترین مدل با نام ChatGPT (منتشر شده توسط OpenAI در نوامبر 2022) غوغایی بپا کرده است، بطوریکه تنها در پنج روز اول پس از ایجاد به اولین میلیون کاربر خود دست یافت (در مقایسه با فیس‌بوک که پس از ده ماه به این تعداد کاربر دست یافت). در این مقاله به نقش هوش مصنوعی در داوری و نگارش مقالات می پردازیم.


 

"هوش مصنوعی" بر روی حجم وسیعی از داده‌های متنی آموزش دیده و پاسخ‌هایی شبیه انسان به سؤالات و درخواست‌های مختلف میدهد. این ابزار با استفاده از معماری مبتنی بر ترانسفورماتور، می‌تواند وظایفی مانند تکمیل متن، ترجمه، خلاصه‌سازی و غیره را انجام دهد. به عنوانه مثال ChatGPT  خروجی منسجم و روانی تولید می‌کند که اغلب از نوشته های انسانی قابل تشخیص نیست (Gao et al., 2022).  

توانایی "هوش مصنوعی" برای تولید مقالات با کیفیت بالا به این معنی است که مقاله نویسی سنتی نیاز به ارزیابی مجدد دارد. از یک طرف، تولید متن سریع و کارآمد با هوش مصنوعی می‌تواند فرآیند نوشتن را ساده‌تر کند و زمان را برای تمرکز نویسندگان بر روی کارهای دیگر آزاد کند. از سوی دیگر، تکیه بر مدل تولید زبان، سؤالاتی را در مورد اصالت و اصالت نوشته ایجاد می‌کند.   
 


آیا استفاده از هوش مصنوعی با اصول اخلاقی سازگار هستند؟

در یکسال گذشته، استفاده از "هوش مصنوعی" برای نوشتن یک مقاله بحث‌های جدی را در محافل سیاست‌گذار اخلاق در نشر ایجاد کرده است. برخی ادعا می‌کنند که "هوش مصنوعی" خلاقیت و اصالت انسان را در نوشتن بی‌ارزش می‌کند (Gordijn & Have, 2023). برخی دیگر استدلال می‌کنند که این ابزار ارزشمندی برای ساده‌سازی فرآیند نوشتن است و می‌توان از آن برای حمایت و ارتقای کار نویسندگان انسانی استفاده کرد.

 


داوران برای مقابله با کپی برداری در مقالات با هوش مصنوعی چه کنند؟

داوران مجلات باید خط‌مشی‌ها و شیوه‌های خود را برای حفظ استانداردهای علمی دقیق در هنگام استفاده از "هوش مصنوعی" را برای نوشتن مقاله تبیین نمایند. لذا راهنمای نویسندگان و داوری در همه مجلات می بایست به دقت اصول تعامل با هوش مصنوعی را توضیح دهند.

 

آیا راهی برای کشف حضور هوش مصنوعی در نگارش یک مقاله وجود دارد؟

با وجود اصلی بودن (originality) و عاری از سرقت ادبی بودن متون ایجاد شده توسط هوش مصنوعی، مقالات "هوش مصنوعی" اغلب می‌توانند به‌عنوان ‏یک خروجی از هوش مصنوعی تولید شده توسط نرم افزارها و آشکارسازهای هوشمند و یا یک انسان دوره دیده کشف و شناسایی شوند. 

لذا استفاده از آشکارسازهای هوش مصنوعی در فرآیند داوری حرف اول را میزند و بسیار مهم است. (گائو و همکاران، 2022) (هاتسون، 2022).  
 


آیا هوش مصنوعی جایگزین انسان در نگارش مقاله است؟

با این حال، "هوش مصنوعی" جایگزینی برای نویسندگان انسانی نیست، بلکه ابزاری است که می تواند روند نوشتن را بهبود بخشد و از آن پشتیبانی کند. نویسندگان با استفاده از پایگاه دانش گسترده و توانایی‌های درک زبان، می‌توانند دیدگاه‌ها، ایده‌ها و اطلاعات جدیدی را به دست آورند که با درج آنها در مقاله تنوع و جامعیت بهتری را در مقاله ایجاد می کنند (حسینی و همکاران، 2023).  
 

ابزارهای هوش مصنوعی می‌توانند متون ساده را با سبک‌های خاص بنویسند، اما فاقد عمق و ظرافتی هستند که نویسندگان انسانی می‌توانند ارائه کنند. علاوه بر این، مدل‌های هوش مصنوعی ممکن است سوگیری‌های ناخواسته، از جمله خطاهای سهوی، یا کلمات توهین‌آمیز یا اطلاعات قدیمی را در متن وارد کنند. 

آنها همچنین ممکن است منابع جدید را از دست بدهند و به دلیل محدودیت در آموزش، محتوای قدیمی یا نادرست تولید کنند. نوشتن منابع اشتباه و ناموجود می‌تواند یکی دیگر از نقاط ضعف استفاده از ChatGPT برای نوشتن مقاله باشد.  
 

برای نوشتن یک مقاله‌ خوب با پشتیبانی هوش مصنوعی، نویسندگان باید بیاموزند که چگونه «اهداف را تعیین کنید»، «خروجی هوش مصنوعی را ارزیابی کنید»، و «از هوش مصنوعی برای ویرایش چگونه استفاده کنند» .  
 


آیا بهره برداری از هوش مصنوعی اخلاقی است؟

در نهایت، اخلاقی بودن یا نبودن استفاده از "هوش مصنوعی" برای نوشتن مقاله بستگی به نحوه استفاده از آن و نقش آن در فرآیند نوشتن دارد (Hsu, 2023). اگر هدف اصلی خودکار کردن فرآیند نوشتن یا ایجاد محتوایی است که صرفاً توسط یک ماشین تولید می‌شود، ممکن است این استفاده از هوش مصنوعی عملی ضداخلاقی باشد. با این حال، اگر از آن به عنوان ابزاری برای حمایت از نویسندگان انسانی و کمک به آنها در ایجاد ایده‌ها و دیدگاه‌های جدید استفاده شود، ممکن است اقدامی اخلاقی محسوب شود (Gordijn & Have, 2023).  
 


داوران باید بتوانند بین انسان و نوشتار هوش مصنوعی از نظر کیفیت تفاوت قائل شوند و از ابزارهای تشخیص هوش مصنوعی استفاده کنند.  
 

 


نویسنده) دکتر سیدمحمد میری


References