اغلب داوران ایرانی در مجلات علمی شاهد مواردی از نقض بی طرفی و تعارض منافع از سوی سردبیر بوده اند | آیا میدانستید که ما مجاز به داوری برای دوست خود نیستیم؟

"داوری" در مقاله علمی "قضاوت" است و با این داوری ممکن است زندگی یک محقق به کلی تغییر کند. داور در نگاه اول باید فردی باشد که "امانتدار" باشد. داور یک مجله می بایست هم عالم آن علم باشد و هم از نظر معیارهای اخلاق در پژوهش هیچ منافع مشترکی با نویسندگان مقاله نداشته باشد.

در حین برگزاری دو کارگاه آموزش داوری در مارس 2022، از نویسندگان نظر سنجی آنلاین کردیم. لطفا به سوالات و پاسخ های داده شده توجه بفرمایید:

• سوال: آیا شاهد تعارض منافع در داوری مقالات در مجلات بوده اید؟
• پاسخ: بلی (63 درصد)
• توضیح: مصادیق تعارض منافع در داوری مواردیست که در مقدمه به آنها اشاره شد. به علاوه موارد زیر:
  • داوری برای اعضا خانواده
  • داوری برای دانشجوی خود
  • داوری نکردن یا بد داوری کردن برای یکی از اعضا هیات تحریریه مجله
  • انتشار و قبولی سریع یک مقاله از سردبیر یا وابستگان وی
• در صورت گزارش "تعارض منافع" در داوری، مجله و داور مربوطه می بایست به کمیته اخلاق در پژوهش معرفی شوند.

• سوال: در صورت مشاهده یک مورد تضاد منافع در یک مقاله چه میکنید؟
• پاسخ صحیح: هر سه گزینه زیر صحیح هستند و میتوانند همزمان اقدام نمود:
  • گزارش به سردبیر
  • گزارش به کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه
  • گزارش در Pubpeer

• سوال: آیا تا به حال برای دوست خود مقاله ای را داوری کرده اید؟
• پاسخ داوران: بلی در 44 درصد
• پاسخ صحیح: این مورد جزو مصادیق محرز نقض تعارض منافع یا Conflict of interest بوده و می بایست حتما از آن دوری جست. درصورتیکه در سه سال گذشته با نویسنده مقاله مشترک داشته اید، نباید برای وی داوری انجام دهید.

• سوال: آیا تا به حال از سیستم Publons برای ارسال داوری خود استفاده کرده اید؟
• پاسخ داوران: بلی (48 درصد). در حالیکه 52 درصد داوران تا به حال داوری خود را به پابلونز ارسال نکرده اند.
• پاسخ صحیح: توصیه اکید میگردد که همه داوران داوری خود را به پایگاه پابلونز ارسال کنند. (راهنمایی بیشتر در مورد پابلونز)