افزایش ضریب نفوذ با قیمت اخراج از ISI/ تجربه تلخ برزیلی‌ها

برای ارزیابی یک مجله‌ از نظر علمی و در واقع تعیین وزن علمی یک مجله از معیاری به نام Impact Factor استفاده می‌شود که توسط ISI هر ساله به مجلات نمایه شده اختصاص می یابد. یعنی تعداد ارجاعات در یک سال به مقالات چاپ شده ۲ سال اخیر در آن مجله. حال این ارجاعات در کدام مجله بوده و اینکه آیا مرتبط بوده تاکنون مورد توجه قرار نمیگرفته. تنها موضوعی که اهمیت داشته و دارد این است که آیا خود آن مجله به خودش ارجاع داده یا خیر؟ یعنی تلاش شده تا مجلات از ارجاع به خود (Self – citation) جلوگیری کنند و همیشه به مجلات این هشدار داده می‌شود که اگر ارجاع به خود را زیاد کنید ممکن است ISI شما را از بانک اطلاعاتی خود خارج نماید. به هر حال در این باره هم می‌توان زیاد صحبت کرد. مثلا یک مجله تخصصی در مقایسه با یک مجله عمومی را نمی‌توان با یک چوب زد!!
به نظر می‌رسد که ارجاع غیرمرتبط کاملا غیر اخلاقی است و باید مورد نکوهش قرار گیرد. اقداممجلات برزیلی در سال ۲۰۰۱ و تهیه مقالات مروری در ۲۳ مجله و افزایش ارجاعات به صورت شدید یکی از این موارد است که شکل زیر اتفاقی که در چهار مجله افتاده را نشان میدهد.

به نظر می‌رسد که ISI باید وجود ارتباط بین این ارجاعات را بررسی کند. شاید بشود استفاده از tag مقالات را بطور جدی‌تری پیگیری و مورد تشویق قرار داد. یعنی عنوان مقاله به‌گونه‌ای انتخاب شود که بتوان بااستفاده از کلیدواژه‌ها به‌راحتی به آن مقاله دسترسی پیدا کرد. این هشداری است برای مجلات داخل ایران که از این موضوع دوری کنند. البته این مسئله نباید مانع شود که به مقالات نویسندگان ایرانی چه در مجلات ایرانی و چه در مجلات خارجی ارجاع دهیم.

دکتر سید موید علویان،
استاد دانشگاه،
رییس هیات مدیره، انتشارات کوثر