چرا کسی به خطای مجلات نیچر در پذیرش چند روزه مقالات توجهی نمیکند؟

در این خصوص نکاتی چند گفتنی است که تدقیق در آن زوایای ناآشکار این موضوع را واضح تر خواهد نمود.
۱- استرداد یا بازپس گیری مقالات ( یا همان Retraction) امری جدید، نا متعارف و منحصر به دانشمندان ایرانی نبوده و همه ساله برخی ناشران و مجلات در صورت وجود شواهد احتمالی- و حتی بعضاً غیر قابل اثبات- به واسطه پیشگیریز ورود به دعاوی حقوقی سریعاً از طریق استرداد مقالات، موضوع را مختومه می نمایند.
۲- در یادداشت استرداد ۵۸ مقاله اخیر عمدتاً به سه موضوع دستکاری در نام نویسندگان ( Authorship-Manipulation )، استفاده از داوران جعلی (Peer Review Faked ) و تشابه علمی ( Plagiarism ) اشاره شده و به واسطه ی این سه مورد ناشر نسبت به استرداد مقالات اقدام نموده است، حال آنکه شواهد مؤید این مهم است که سردبیران مجلات مذکور نیز در غفلت یا بی توجهی به این موضوع دخالت مستقیم و غیر مستقیم داشته اند موضوعی که متأسفانه کمتر بدان پرداخته شده و صرفاً نوک پیکان اتهام در اقدامی فرار به جلو به سمت دانشمندان ایرانی نشانه رفته اند.
۳- در گزارش ۱۵ آگوست ۲۰۱۵ نیچر- ( قبل از انتشار گزارش اخیر در اول نوامر ۲۰۱۶ )- صراحتاً به استرداد ۶۴ مقاله اشاره شده است که البته هیچ یک از این مقالات مربوط به دانشمندان ایرانی نبوده است و در عین حال در همین گزارش بر وجود اختلال در فرایند داوری برخی مقالات تاکیدی مضاعف صورت می گیرد و نهایتاً توصیه می شود که درخواست ایمیل آکادمیک نویسنده مسئول توسط مجله امری الزامی است و در غیر این صورت بایستی ایمیل های پیشنهادی جهت داوری مقالات، قبل از ارسال داوری توسط سردبیر راستی آزمایی شود، لیکن در خصوص این رویه اشتباه اصلاحی صورت نمی پذیرد و کماکان در گزارش اخیر دستکاری در روند داوری را به عنوان یکی از علل باز پس گیری مقالات مطرح می گردد.
۴- بررسی مقالات مسترد شده دانشمندان ایرانی نشان می دهد که در برخی موارد فاصله بین ارسال تا پذیرش مقاله در ژورنالی با ضریب تاثیر مطلوب در حدود ۲۰ روز و در موردی به شکل شگفت انگیزی دو روز است. اینکه چگونه فرایند داوری- حتی به فرض احتمال دستکاری – دوروزه صورت گرفته باشد، تردید های جدی در خصوص صحت و سقم ادعای صورت گرفته و یا مبرا بودن مجلات و سر دبیران این مجلات در خطاهای احتمالی مطرح می نماید.
۵- وفق قوانین استرداد، ناشر می تواند از فرد یا افرادی که به کشف خطای صورت گرفته در مقالات منتشره کمک نموده اند، طی اعلامیه ای قدردانی نماید اگر چه که این امر الزامی نیست، اما ابهام افرینی گزارش نیچر در استفاده از واژه افشاگر ( Whistle-blower ) که در ادبیات عامه معادل با فرد زیر آب زن است- این نکته را به ذهن متبادر می سازد که نه تنها قدردانی از این فرد صورت نگرفته است بلکه به نوعی تخریب شخصیت فرد افشا کننده نیز مد نظر بوده است.
در هر روی اگر چه که هر گونه قصور یا خطای علمی و عدم رعایت اصول اخلاقی پذیرفتنی نیست، اما استفاده از استاندارد های دوگانه در برخورد با مقالات و محققان نیز قطعاً پذیرفتنی نخواهد بود. لذا به نظر می رسد که متأسفانه گزارش اخیر نیچر منعکس کننده تمام واقعیت های موجود نبوده و به گونه ای رمز آلود قصور مجلات در این فقره نادیده انگاشته شده است.