واگذاری انتشار مجلات علوم پزشکی به بخش خصوصی

دبیر کمیسیون نشریات علوم پزشکی کشور در خصوص وضعیت مجلات  تخصصی پزشکی کشور گفت: در حال حاضر ۳۸۸  مجله علمی- پژوهشی در این حوزه وجود دارد، این رقم معادل حدود ۳۰ درصد مجلات علمی پژوهشی کشور می‌باشد.

وی به دستاوردهای سال‌های اخیر مجلات تخصصی این حوزه اشاره کرد و یادآور شد: تعداد زیادی از مجلات پزشکی کشور در پایگاه‌های استنادی و سایت‌های معتبر بین‌المللی نمایه‌سازی شده است و در حال حاضر ۸۰ مجله علمی – پژوهشی در حیطه علوم پزشکی در سایت پابمد سنترال و همچنین ۹۰ مجله در سایت اسکوپوس و حدود ۸۰ مجله نیز در سایت Embase نمایه‌ شده است.

علی اکبری ساری همچنین به نمایه‌سازی مجلات کشور در سایت ISI اشاره و اظهار کرد: خوشبختانه در سال گذشته حدود ۳۵ مجله کشور در پایگاه ESCI مربوط به پایگاه استنادی ISI به صورت اولیه نمایه‌سازی شدند و این مهم می‌تواند مقدمه و نقطه عطفی برای افزایش تعداد مجلات پزشکی در پایگاه ISI در آینده نزدیک باشد.

وی در ادامه به وضعیت کیفی مجلات اشاره کرد و افزود: در حال حاضر از نظر کمی تعداد مجلات در حد قابل قبولی قرار دارد در این میان بایستی بر روی کیفیت آنها نیز بیش از پیش توجه کرد.

رییس دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران همچنین به کیفیت فنی مجلات اشاره کرد وگفت: خوشبختانه انتشار اکثر مجلات بدون تاخیر انجام می‌شود و از نظر موضوع نیز در حیطه‌های مختلف تخصصی و زیر مجموعه‌های آنها ترکیب و توزیع مناسبی وجود دارد.

وی تاکید کرد: سالیانه حدود ۲۰ هزار مقاله در مجلات داخل کشور در حوزه علوم پزشکی به چاپ می‌رسد که از این تعداد حدود ۲۵۰۰ مقاله در ISI و ۵۵۰۰ مقاله در PubMed و همچنین ۷ هزار مقاله در Scopus می‌باشد. به بیان دیگر در حالیکه سالیانه حدود ۴۰۰۰۰ مقاله از ایران در تمام حیطه‌های علوم پزشکی و غیر‌پزشکی در پایگاه استنادی Scopus نمایه می‌شود، حدود ۷۰۰۰ مقاله (۱۸ درصد) آن از طریق مجلات علوم پزشکی داخل کشور منتشر می‌شود که نشان می‌دهد این مجلات چه تاثیر قابل توجهی در رشد و جهش علمی کشور داشته‌اند.

دبیر کمیسیون نشریات علوم پزشکی کشور به رشد کیفی مجلات در سال‌های آتی تاکید کرد و ادامه داد: در سال‌های اخیر مجلات پزشکی از لحاظ کمی رشد زیادی داشتند در این میان توجه به ارتقای کیفیت و توانمند شدن مجلات و نمایه‌سازی مجلات بیشتر در پایگاه‌های معتبر و علمی بین‌المللی امری ضروری است.

اکبری به مشکلات و چالش‌های مجلات حوزه علوم پزشکی اشاره کرد و اظهار کرد: تاخیر داوری مقالات یکی از معضلاتی است که در این حوزه با آن مواجه‌ایم، همچنین توجه به تعداد ارجاع نکته‌ای مهم است که در بالا بردن کیفیت مجلات در سطح بین‌المللی تاثیر‌گذار است.

وی مجلات علمی وپژوهشی را در رشد و توسعه وضعیت علمی، بخصوص علوم پزشکی بسیار تاثیر‌گذار دانست و ابراز کرد: یکی از شاخص‌های رشد علوم پزشکی تعداد مقالاتی است که در پایگاه‌های معتبر به چاپ می‌رسند شاهد این امر چاپ ۷ هزار مقاله درScopus است که سهمی قابل تامل در دنیا محسوب می‌شود و نشان از میزان رشد پژوهش وتحقیقات علوم پزشکی کشور دارد.

اکبری بر حمایت‌های کمیسیون نشریات علوم پزشکی کشور به عنوان متولی امر تاکید کرد و افزود: کمیسیون با سیاست‌گذاری کلان و برنامه‌ریزی‌های هدفمند و تخصصی اقدام به کنترل کمی وکیفی مجلات می‌کند.

دبیر کمیسیون مجلات علوم پزشکی کشور و رییس دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطر نشان کرد:کمیسیون درخواست‌های مختلف را برای صدور مجوز مجلات در کمیته‌های تخصصی بررسی می‌کند و بر اساس نیاز جامعه علمی کشور عمل می‌کند ضمن اینکه مجلات علمی پژوهشی موجود را نیز هر ساله مورد ارزیابی قرار می‌دهد و نسبت به کیفیت و توانمندسازی مجلات مشاوره و یاری می‌کند.

وی هچنین بیان کرد: در طی سال‌های گذشته بیش از ۵ میلیارد تومان و سالیانه بیش از یک میلیارد تومان حمایت مالی نیز از مجلات مذکور به ویژه از مجلات نمایه شده صورت می‌گیرد، در این میان مجلات منتخب کمک‌های ۱۰ تا ۲۰ میلیونی در سال دریافت خواهند کرد.

وی در خصوص روند توسعه کمی مجلات ابراز کرد: در برنامه پنجم توسعه تعهدی مبنی بر افزایش کمی مجلات ایجاد شد که بر این اساس تعداد مجلات از حدود ۱۷۵ مجله در سال ۸۹ به حدود ۳۵۰ مجله در سال ۹۳  افزایش یافت و تعداد مجلات مصوب علوم پزشکی اکنون به ۳۸۸ مجله رسیده است.

دبیر کمیسیون نشریات علوم پزشکی کشور بر ضرورت توسعه کیفی مجلات تاکید کرد و گفت: توسعه کمی مجلات با رشد بسیار زیادی انجام شده است و در برخی موضوعات پزشکی چندین مجله علمی وپژوهشی وجود دارد این در حالی است که توسعه کیفی مجلات نیز امری ضروری است بنابراین  در حال حاضر صدور مجوزها کنترل شده و هدفمند بایستی انجام شود  با این حال به طور نسبی سالیانه حدود ۱۵ مجوز صدور مجلات جدید صورت می‌گیرد.

وی بر صدور مجوز به صورت کنترل شده و هدفمند تاکید کرد و افزود: متاسفانه در سال‌های اخیر با رشد کمی مجلات همچنان شاهد رشد بی رویه مجله در برخی موضوعات هستیم  و تقاضای صدور مجوز نیز در این حوزه‌ها همچنان ادامه دارد این در حالی است که در بعضی موضوعات دیگر با کمبود مجله مواجه ایم.

اکبری اظهار کرد: رشد بی رویه مجلات باعث کاهش کیفیت مجله می‌شود زیرا مقالات تخصصی  وهیات علمی محدود و مشخص است بنابراین تعداد مقالات نسبت به مجله بایستی هماهنگ و در یک راستا باشد.

وی درادامه به محدودیت‌های اخیر پابمد سنترال  اشاره و خاطر نشان کرد: پایگاه پابمد سنترال برای نمایه‌سازی مقالات حتما نیاز به فرمت xml متن کامل مقالات دارد که برای بارگذاری بایستی متن کامل مقاله آماده‌سازی می‌شد اما در سال‌های اخیرعلاوه بر این مشخصات، به محتوا وکیفیت مقالات نیز توجه می‌کند که این موضوع، درخواست‌کنندگان را با تاخیر و چالش‌هایی مواجه کرده است. البته گفتنی است افزایش تعداد درخواست مجلات کشور برای نمایه‌سازی در این پایگاه و ظرفیت محدود آن پایگاه برای بررسی درخواست‌ها نیز بر این امر بی تاثیر نیست و باعث ایجاد محدودیت‌هایی از جمله تاخیر در بارگذاری مقالات شده است.

اکبری در خصوص پایگاه استنادی ISC نیز یادآور شد: پایگاه استنادی مذکور که بانی اصلی و میزبان آن ایران بوده و در جهان اسلام از اعتبار زیادی برخوردار است ؛ مقالات ISC به زبان‌های متعددی از جمله فارسی، عربی، انگلیسی و فرانسوی قابل بارگذاری است .

دبیر کمیسیون نشریات علوم پزشکی کشور به چالش‌های پیش روی مجلات اشاره کرد و افزود: مشکلات تاخیر در داوری مقالات از جمله مواردی است که باعث بروز مشکلات متعددی برای مجلات علمی-پژوهشی می‌شود همچنین تعداد ارجاعات به مقالات در حال حاضر در حد مطلوبی نیست و بایستی به آن توجهی ویژه داشت زیرا باعث اعتبار بخشی به مجلات در سطح بین‌المللی خواهد شد، ضمن اینکه برخورداری مجلات از پایگاه‌های الکترونیکی امری ضروری به نظر می‌رسد.

اکبری به لزوم توجه به اخلاق در نشر مقالات تاکید و خاطر نشان کرد: مسلما با افزایش تعداد مقالات میزان تخلف در نشر مقالات نیز بیشتر خواهد شد و امکان بروز تخلف پژوهشی امری اجتناب ناپذیر است با این حال توسعه آموزش، توانمند‌سازی و نرم‌افزارهای تخصصی از بروز چنین معضلاتی می‌تواند پیشگیری کند.

وی همچنین خواستار شد: انتشارات مجلات بایستی برون سپاری شده و از دستگاه‌های دولتی خارج شود و به بخش خصوصی واگذار شود این مهم کمک زیادی به کیفیت و ارتقای مجلات خواهد داشت.