واکاوی نامه جدید معاون تحقیقات و فناوری و بررسی مجله شناسی این پدیده
سردبیران مجلات با مقالات با تعداد نویسندگان بیشتر از ده نفر چه کنند؟
نویسنده واقعی یک مقاله باید هر چهار شرط نویسندگی را داشته باشد وگرنه نباید اسم وی را به عنوان نویسنده در مقاله درج نمود. در برخی مقالات وارده به مجله، اسم افراد زیادی مثلا 50 نفر به عنوان نویسنده یک مقاله 4000 کلمه ای درج میشود. سوال ساده ای که سردبیر باید از خود بپرسد این است : "آیا همه این 50 نفر هر 4 شرط نویسندگی را داشته اند؟" پاسخ قطعا با هر عقل سلیمی "خیر" است. لذا شایسته است که تنها نویسندگان واقعی در این مقاله لیست شوند و بقیه همکاران تحقیقاتی به عنوان مشارکت کنندگان همکار یا Collaborators در مقاله معرفی شوند. در مجلات خانواده انتشارات بریفلندز هر مقاله ای که بیشتر از ده نفر نویسنده داشته باشد، بصورت ویژه بررسی و ابتدا از نویسنده مسوول خواسته میشود تا با دقت میزان و نحوه مشارکت همه نویسندگان را با دقت بازبینی کند. از دید کمیته ملی اخلاق در پژوهش کشوری و معاونت تحقیقات و فناوری نیز، این مقالات با نویسندگان پرتعداد موجب بی عدالتی و سورفتار پژوهشی شده فلذا می بایست تنها نویسندگانی که همه شرایط (4 شرط) نویسندگی را دارند در لیست نویسندگان مجله قرار بگیرند.
سردبیر با مقاله ای که بیشتر از ده نفر نویسنده دارد چه بکند؟
از سه منظر می بایست به این پدیده نادر پاسخ داد:
1) قانون نویسندگی در این خصوص چه میگوید؟
- 2) انتشارات مربوطه (در اینجا بریفلندز) با این پدیده چه نوع تعاملی دارد؟
- 2) کمیسیون نشریات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران با این پدیده چه برخوردی دارد؟
قانون نویسندگی چه شرایطی دارد؟
از منظر "اخلاق در نشر" هر مقاله ای با تعداد نویسندگان بیشتر از ده نفر یک نوع نادر از مقاله است که باید بصورت ویژه بررسی شود که آیا همه نویسندگان ذکر شده دارای 4 شرط نویسندگی هستند یا خیر؟ اما این 4 شرط نویسندگی که از اصول اولیه بیان شده توسط ICMJE است، چیستند؟ (لینک به این قانون در ICMJE)
دقت کنید که این چهار شرط حتما باید همگی در یک نفر باشد تا عنوان "نویسنده مقاله" به وی اطلاق شود. در غیراینصورت و داشتن تعداد کمتری از این 4 شرط، به وی نمیتوان "نویسنده" گفت و مثلا میتوان به وی Collaborator یا همکار اطلاق نمود.
- مشارکت قابل توجه در ایده یا طراحی پروژه؛ یا جمع آوری داده و یا تجزیه و تحلیل داده ها در مقاله
- پیش نویس مقاله یا بازنگری انتقادی مقاله
- تایید نهایی نسخه ای که قرار است منتشر شود
- توافق برای پاسخگویی در مورد تمام جنبه های مقاله و قبول مسوولیت کامل محتویات مقاله
لذا اگر فردی ازگروه تحقیق یکی از شرایط فوق را نداشت، طبق قوانین ICMJE باید در یکی از دو گروه زیر قرار گیرد:
- مشارکت کننده غیر نویسنده و یا همکار یا Collaborator که به وی non-author contributors هم اطلاق میشود.
- همکاری که از وی در بخش تقدیر و تشکر (Acknowledgement) اسم برده و تشکر میشود.
"مشارکت کنندگان غیر نویسنده یا Collaborator،" مشارکت کنندگانی هستند که معیارهای کامل نویسندگی را ندارند اما همچنان باید در مقاله به عنوان "همکار" ذکر شوند. این گروه از نویسندگان میتوانند به صورت یک گروه یا در غالب یک کنسرسیوم در مقاله مطرح شوند.
این نوع از همکاران میتوانند از امتیازات مقاله بهره مند شوند. (بنا به قوانین کشوری)
سردبیران چه کنند؟
در انتشارات بریفلندز ما این مقررات را در یک مقاله با بیش از 10 نویسنده اعمال می کنیم:
- اگر نویسنده ای در نوشتن مقاله و انجام پروژه آن هر 4 شرط نویسندگی (در بالا ذکر شده) را داشت اسم وی به عنوان نویسنده آورده میشود و در غیر اینصورت از وی به عنوان Collaborator در مقاله یاد میشود.
- نویسنده پاسخگو باید به دقت ، میزان مشارکت نویسندگان را در مقاله و در بخش Authors' Contribution ذکر کند.
- «نویسندگان همکار» یا Collaborator میتوانند به صورت گروهی در قسمت نویسندگان فهرست شده و اسامی کامل آنها در قسمت «اطلاعات مشارکت کنندگان» در انتهای مقاله به تفصیل معرفی شوند.
- در زمان استفاده از Collaborator در یک مقاله، از تگ <collab> استفاده می کنیم. روش نوشتن این گروه از collaborator ها در هنگام تولید فایلهای XML و PDF به دقت در این لینک توضیح داده شده است. (لینک)
قانون کشوری ما در این خصوص چه میگوید؟
از سوی دیگر، در مورخه 1400/6/6 نامه ای از سوی معاون تحقیقات و فناوری وقت وزرات بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به همه دانشگاهها و مراکز وابسته ابلاغ میشود که در آن به صراحت اعلام شده است:
"در خصوص مقالات با نویسندگان پرتعداد .... فقط به افرادی امتیاز نویسندگی تعلق می گیرد که همه شرایط نویسندگی را رعایت کرده باشند...."
".... این مقالات با نویسندگان پرتعداد موجب بی عدالتی و سو رفتار پژوهشی میباشند ...."
منابع برای مطالعه بیشتر:
- - نمونه هایی برای این نوع درج نویسندگان در مقالات منتشره در سایر ناشران معتبر دنیا : 1 | 2 | 3 | 4
- - روش صحیح نگارش بخش "مشارکت نویسندگان" در یک مقاله چیست؟
- قانون مربوطه در انتشارات بریفلندز
- نامه معاون تحقیقات و فناوری وقت در مورد مقالات با نویسندگان پرتعداد
دیدگاههای ثبت شده