دریافت حق چاپ: بودن یا نبودن؟! مساله این است.

اقتصاد وابسته به نفت و تک قطبی یکی از بیماریهای مزمن کشورمان محسوب می شده است. درآمد هنگفت حاصل از فروش نفت بزرگترین عامل تنبلی تولید و عدم رشد و پویایی اقتصادی در هر اقتصاد وابسته به نفت میباشد. از سوی دیگر تلاطمات حاصل از تغییرات قیمت نفت بدنبال مسایل سیاسی نیز یکی از اصلی ترین تبعات اقتصادهای وابسته به نفت میباشد.
اغلب دانشگاههای کشور ما دارای بودجه دولتی بوده و این بودجه هر ساله متعاقب برنامه ارایه شده از سوی دولت به آنها تخصیص می یابد. متاسفانه و بدلیل تحریمهای همه جانبه اقتصادی و سیاسی، فروش نفت ایران در سال جاری حتی تا ۵۰% کاهش یافته است. دولت نیز بدنبال این کاهش درآمد چاره ای جز کاستن از هزینه های اضافی ندارد.
در تعریف بودجه مورد نیاز دانشگاهها، پژوهش و تحقیقات، یکی از مظلوم ترین و در دسترس ترین بندهایی است که مسوولین ذیربط بمنظور جبران کسری بودجه خود بدانها دست اندازی نموده و آن را خرج امور دیگر میکنند. جالب اینجاست که در این راستا، مجلات علمی-پژوهشی دانشگاهها خود آسیب پذیرترین جز معاونتهای پژوهشی محسوب میشوند. لذا حیات مجلات به عنوان یکی از آسیب پذیرترین ارکان دانشگاههای دولتی بدنبال تغییرات درآمدی به سرعت در معرض خطر و حتی نابودی قرار میگیرد.
استقلال مالی مجلات و عدم وابستگی آنها به بودجه دولتی، یکی از مهمترین راهکارهای پیشگیری از آسیب مذکور میباشد. هر چه وابستگی مدیریت مجلات به اقتصاد نفتی و بودجه دولتی کمتر باشد، حرکت مجلات با استواری و ثبات بیشتری همراه خواهد بود. علاوه بر فواید بیشماری که استقلال مالی مجلات از نظر ادامه راه علمی بهمراه دارد، این استقلال میتواند مانعی در برابر آسیبهای غیرعلمی تحمیل شده به گروه علمی مجلات از قبیل تعویض سردبیران، تحمیل نظرات سیاسی در اداره مجله و رد یا قبول سیاسی مقالات باشد.
در این میان، سیاست دریافت حق چاپ از نویسندگان یکی از راهکارهای موثر در جبران بودجه مورد نیاز اداره مجلات است که در این روش به نوعی  نویسندگان هر مجله به اداره آن مجله کمک میکنند. این سیاست میتواند در مجلات با دسترسی باز (open access) مورد استفاده قرار بگیرد.

نویسنده:
دکتر سیدمحمد میری
مدیر عامل،
انتشارات کوثر