علم سنجی دانشگاهها: قوانینی که بدون تحقیق و تامل به دانشگاهها تحمیل میشوند

علم‌سنجی (Scientometrics) علم سنجش و تحلیل علم است. علم‌سنجی در عمل بیشتر با استفاده از روشهای کتاب‌سنجی انجام می‌شود و مبتنی بر تحلیل استنادی است. یکی از منابع بین المللی در سنجش علم تولید شده در مراکز علمی و دانشگاهی سایت Scimago میباشد که به گفته خود سایت حاصل تحقیق یک گروه از محققین دانشگاه مادرید اسپانیا میباشد. در کشور ما نیز هر یک از وزارتین علوم و بهداشت، قوانین مربوط به علم سنجی را تدوین و به دانشگاهها ابلاغ می نمایند. این قوانین برگرفته و تنظیم شده از بسیاری منابع و سایتهای مرتبط در دنیا میباشد. صرفنظر از راستای آزمایی وبررسی صحت قوانین نکته قابل تامل، عدم در نظر گرفتن یکی از مهمترین پارامترهای مربوطه بنام   DOIمیباشد. همانگونه که در نوشتار پیشین بحث شده بود، محققین و مجلات ایرانی بدلیل تحریم از داشتن DOI محروم مانده اند. البته با وجود تحریم و با استفاده از قوانین فعلی فروشندگان DOI، میتوان از طرق قانونی این کد استاندارد را به همه مجلات ایرانی ارایه نمود. مدعی این مطلب، ۴۸ مجله ای میباشند که در حال حاضر از ایران به این کد مجهز و استاندارد شده اند. لذا نمیتوان تحریم را تنها عامل این محدودیت دانست.

جالب اینجاست که مسوولین محترم در هنگام وضع قوانین علم سنجی، مسایلی را جایگزین DOI کرده اند که از هیچ جایگاه علمی برخوردار نبوده و تنها بعنوان یک عامل مخدوش کننده، موجب اتلاف انرژی دست اندرکاران اجرایی مجلات میشوند. بعنوان نمونه یکی از این قوانین، الزام مجلات دانشگاهی به استفاده از زیر دامنه (subdomain) تحت  دامنه اصلی دانشگاه است. استدلال موضعین این قانون نیز به تجمیع کلیک های بازدیدکنندگان به سایت اصلی و افزایش Page Rank دامنه اصلی میباشد. حال آنکه بجای اتخاذ این قانون، میتوانستند به راحتی از DOI و اثر آن در تجمیع و شمارش دقیق بازدیدکنندگان استفاده نمایند. از سوی دیگر با مراجعه به موارد بیشمار در دانشگاههای برتر دنیا نیز پوچ بودن این مورد بیش از پیش آشکار میگردد. سند دیگری که حاکی از عدم اعتبار و روایی این قانون میکند، این است که پس از گذشت دو سال از وضع این مورد، موضعین آن حتی در مجلات خود نیز از آن تبعیت نمیکنند.