شماره 81 / 2021-10-30 / 6 مقاله
تغییر علامت تجاری انتشارات کوثر از ابتدای سال 2022

بعد از 14 سال فعالیت، اکنون زمان تغییر در نام تجاری شرکت فرا رسیده است. به استحضار جامعه دانشگاهی محترم میرسانیم که از ابتدای سال 2022 میلادی و به دلیل افزایش نفوذ و اهمیت بین المللی انتشارات، برند تجاری انتشارات از "کوثر" به "بریفلند" تغییر میکند. این تغییر تنها در نام تجاری بوده و اهداف و چشم نمای توسعه شرکت و استراتژی آن مانند گذشته خواهد بود. انتشارات بریفلند اکنون با کوله باری از تجربه به آینده بهتری برای نشر در مجلات علوم دانشگاهی (فنی، علوم و پزشکی) می اندیشد. برای اطلاع از تغییرات با ما همراه باشید.

معرفی محقق فعال در شفافیت علم

بدون شک میتوان الیزابت بیک را فعالترین محقق در عرصه شبکه های اجتماعی به ویژه توییتر دانست که از سال 2018 تخصص اصلی خود یعنی میکروبیولوژی را (تقریبا) متوقف نموده و با حقوق بازنشستگی خود به دنبال کشف موارد تقلب و جعل داده ها و دستکاری در تصاویر علوم پزشکی در مقالات منتشره شده است. این پروفسور هلندی، تنها به دلیل عشق و علاقه شخصی و تعهد خود به شفافیت در علم یا Research Integrity یک کمپین بزرگ برای مبارزه با جعل در تصاویر مقالات راه اندازی کرده است. مطالب و کشفیات وی مورد توجه بسیاری از نهادهای ارزشیابی کیفیت مجلات علمی میباشد. وی همچنین سردمدار مبارزه با تضاد منافع در تحقیقات علمی است. همچنین معتقد است که ریشه فساد در کشورهایی مانند چین، اجبار دانشجویان دکتری به ارایه مقاله در فارغ التحصیلی آنهاست.

بازخوانی یک تحقیق علمی در مورد رترکت یا بازپس گیری مقالات علمی ایرانیان

با هدف آنالیز 343 مقاله رترکت شده از نویسندگان ایرانی که در دیتابیس اسکوپوس در فاصله سالهای 2001 الی 2019 منتشر شده بودند، محققینی از ایران به سرپرستی علی قربی و همکاران مطالعه ای را در مجله ساینتومتریک در جولای 2021 منتشر نمودند. برای بررسی دقیق تر دیتابیس اسکوپوس یا دیتابیس Retraction Watch ادغام شدند. بیشترین دلیل رترکشن مقالات ایرانی
داوری جعلی و پلاجیاریسم بودند و میانگین زمان انتشار تا رترکت: 591 روز بود. همجنین بیشترین مقالات رترکت شده مربوط به دانشگاه آزاد اسلامی است.

بررسی قوانین برای برخورد با این جرم اخلاق در نشر

یکی از مواردیکه در سالهای اخیر در بین مجلات دانشگاهی شیوع یافته است، دستکاری در تصاویر مقالات علمی با هدف گمراهی داوران و خوانندگان است. در مقالات قبلی به توضیح این مورد و ذکر نمونه اقدام نمودیم. اما سردبیران می بایست با دانستن قوانین اخلاق در نشر با دقت به رصد موارد خلاف پرداخته و از سوی دیگر با اقدامات قانونی، از وقوع این موارد پیشگیری کنند. لذا به همین منظور برآن شدیم تا فلوچارت کوپ (کمیته بین المللی اخلاق در نشر) را به عنوان سند بالادستی با هم مرور کنیم. توجه بفرمایید که این فلوچارت میتواند بهترین راهنما برای برخورد با موارد مشابه در مجلات باشد.

آشنایی با مفاهیم اخلاق در نشر

در تصاویر رسیده به مجله هر نوع "دستکاری در تصویر" اعم از برش، تغییر کنتراست و رنگ و فوکوس و یا کلونینگ، جرم اخلاق در نشر محسوب میشود و می بایست بدون اغماض با نویسنده برخورد شود. لازم به تاکید است که "تصاویر در مقالات" یک نوع سند مکتوب محسوب شده و در صورت کشف  هر نوع دستکاری در تصاویر (توسط ناظرین بین المللی) مجله توسط نهادهای ناظر و به ویژه COPE با تبعات قانونی مواجه خواهد شد. در ادامه با نمونه هایی آشنا خواهیم شد. دیدن این نمونه ها موجب میگردد تا از این به بعد با دقت بیشتری به تصاویر مقالات خود نگاه کنید.

داوری در مجلات علمی در حال تغییر و دگرگونی اساسی است

ابزار آنلاین پاب پیر یا Pubpeer از سال 2013 ایجاد شد. اما به سرعت در حال تبدیل شدن به بزرگترین عامل برای ایجاد شفافیت در مجلات علمی دانشگاهی است. یکی از بزرگترین مشکلات مجلات دانشگاهی، رانت و فساد در هنگام داوری مقالات است. متاسفانه در سطح بین المللی، به داوری در مجلات کشور ما اعتماد عمومی وجود ندارد و بطور فرض داوری یا Peer Review در مجلات ایرانی را دارای مشکل میدانند. صرفنظر از چرایی این مشکل، یکی از ابزارهای بسیار مهمی که میتواند شفافیت را به داوری بازگرداند، ابزاری است که یک موسسه فرانسوی به دنیای علم معرفی نمود. این ابزار بطور آنلاین و بدون سانسور، نظرات داوران بین المللی را بر روی یک مقاله علمی منتشر شده نشان میدهد. مجلات ما باید با اطلاع از این ابزار بسیار مهم، به تک تک کامنتهای داوری مقالات خود در این سامانه پاسخ بدهند.