تجربیات سردبیری که مجله اش به سرقت رفت
سارقین مجلات شیفته مجلاتی مانند مجلات ایرانی هستند که کپی رایت را رعایت نمیکنند. روشهای محافظت از مجله را بیاموزیم
فهرست مطالب
مقدمه
دزد که به خانه میزند، تازه بعدش دنبال دزدگیر و چاره هستیم. متاسفانه این عادت ماست. مجلات علمی دانشگاهی ایرانی در معرض دزدیده شدن توسط سارقین هستند به دو دلیل بسیار مهم: اول اینکه در اکثر مجلات ایرانی قوانین کپی رایت وجود ندارد و رعایت نمیشود. دوم اینکه اکثر مجلات ایرانی برای پیگیری های بین المللی و تعقیب سارقین به سازمانهای بین المللی دسترسی ندارند. برای آشنایی با این نوع سرقت و راههای پیشگیری با آرتیکل ایکس همراه باشید.
های جک چیست؟ سارقان هویت در دنیای مجلات علمی
های جک کردن (Hijack) در مجلات علمی دنیا رایج است و در اصطلاح به مواردی اطلاق میشود که یک قسمت و یا تمام بخش های یک مجله علمی در سایت دیگری شبیه سازی میشود. سارقین با استفاده از شیوه های کپی برداری، هویت یک مجله را دزدیده و اقدام به کلاهبرداری و فروش غیرقانونی مقالات میکنند.
تاکید اصلی در های جک کردن مجلات بر فریب نویسندگان و پژوهشگران جهت انتشار مقالات و پرداخت هزینه‌های چاپ و انتشار میباشد. برخی از ویژگی‌های وب‌سایت‌های کلاهبردار عبارتند از:
بیشتر بخوانید: چطور مطمئن باشم مقاله من مورد سرقت یا سوء استفاده سایرین قرار نمیگیرد؟
ظاهر معتبر: این وب‌سایت‌ها ظاهری مشابه به مجلات واقعی دارند و از لوگوها و طراحی‌هایی استفاده میکنند که به نظر می‌رسد معتبر هستند.
نام مشابه: عنوان و نام مشابه به مجلات واقعی را انتخاب میکنند تا اعتبار به خود بدهند.
الزامات نشر جعلی: معمولاً این وب‌سایت‌ها الزامات نشری جعلی را درج میکنند و نویسندگان را به پرداخت هزینه‌های چاپ و انتشار دعوت میکنند.
استفاده از مقالات: معمولاً مقالات جعلی را ایجاد میکنند و از نام نویسندگان و مقالات واقعی در دیگر مجلات استفاده میکنند تا به عنوان محتوای معتبر به نظر بیایند.
های جک کردن مجلات یک مشکل جدی در انتشار علمی است و باعث تخریب اعتماد محققان به مجلات علمی میشود. برای جلوگیری از این نوع کلاهبرداری‌ها، نویسندگان و پژوهشگران باید همیشه مطمئن شوند که مجله‌ای که می‌خواهند در آن انتشار دهند واقعی و معتبر است و از منابع معتبر برای انتشار مقالات خود استفاده کنند.
چالش‌ها و مشکلات حقوقی
در تازه ترین مورد، وبلاگ رترکشن واچ با یکی از سردبیران این مجلات گفتگو کرده است. همچنین یکی از برجسته ترین محققان ژورنالیسم دنیا به نام دکتر Anna Abalkina از کشور آلمان که در زمینه مجلات Hijacked تحقیق میکند، در توییتر دو خبر بسیار جالب و مرتبط با این سرقت ادبی را منتشر نموده است. ایشان بیان میکنند که:
سردبیر مجله Scand. J. of Inform. Syst، دزدیده شدن وب‌سایت را به "گوگل، مایکروسافت، کمیسیون تجارت فدرال ایالات متحده، مرکز شکایت جرم اینترنتی و ارائه‌دهنده میزبانی" گزارش کرد. اما با وجود این گزارش، هشت ماه بعد، وب‌سایت کپی شده همچنان فعال و مشغول کلاهبرداری است. پروفایل این مجله در اسکوپوس هنوز لینکی به مجله معتبر ندارد.
به گفته دکتر آنا آبالکینا : "جلوگیری از دزدیده شدن مجلات از طریق روشهای قانونی بسیار دشوار است."
بیشتر بخوانید: آیا کلونینگ یا کپی کاری در تصاویر علمی جعل محسوب میگردد؟
متن این خبر در رترکشن واچ بدین شرح است
تجربه یک سردبیر مالباخته
در ابتدای فوریه ۲۰۲۳، متوجه شدم که مجله اسکندیناوی جرنال اوف اینفورمیشن سیستمز (SJIS) مورد سرقت قرار گرفته است. به عنوان سردبیر این نشریه، یک نویسنده با من تماس گرفته بود که از دریافت همزمان نامه پذیرش و رد مقاله‌اش گیج شده بود. من این مقاله را رد کرده بودم چون با سیاست تحریریه ما همخوانی نداشت. پس از بررسی، معلوم شد نامه پذیرش توسط جنایتکاران سایبری صادر شده بود که قصد داشتند از او برای انتشار در آنچه که او تصور می‌کرد SJIS است ولی در واقع یک وب‌سایت تقلبی جعلی به عنوان مجله بود، هزینه بگیرند.
ربودن مجله یک مشکل رو به رشد و تهدیدی برای کل جامعه علمی است. این وب‌سایت‌های کلاهبرداری مجلات ربوده شده ای هستند که مجلات قانونی را جعل کرده و تلاش میکنند برند آنها را تصاحب کنند. فهرستی شامل صدها مورد از این سایت‌های جعلی را می‌توانید در Retraction Watch Hijacked Journal Checker پیدا کنید. مجرمان سایبری با سرقت نام تجاری، دامنه وب سایت یا شماره سریالی که برای شناسایی یک انتشار استفاده میشود را بکار می گیرند، مجرمان سایبری تلاش میکنند تا پژوهشگران را به پرداخت هزینه برای انتشار مقاله‌ها وادار کنند. این مشکل تا حدی ناشی از افزایش فشار بر محققان برای انتشار آثار خود در مجلات نمایه شده در اسکوپوس، پایگاه داده های انتزاعی و استنادی Elsevier است.
محققان ممکن است در تمام سطوح، طعمه چنین کلاهبرداری هایی شوند. این حساسیت اغلب از تمایل به بی‌احتیاطی در هنگام برقراری ارتباط با مجلات به ظاهر معتبر و معتبر دانشگاهی ناشی میشود، به‌ویژه وقتی پیوندهایی به این مجلات در پایگاه‌های اطلاعاتی کتابشناختی معتبر یافت می‌شوند.
در موردی که منجر به کشف ربودن SJIS شد، محققی که مورد کلاهبرداری قرار گرفته بود، این تجربه را دلخراش توصیف کرد و از او سوال کرد که به چه کسی می تواند اعتماد کند. او همچنین در دانشگاه خود با مشکل مواجه شد، که لازم بود برای پیشرفت شغلی خود دو مقاله در مجلات نمایه شده توسط Scopus داشته باشد.
این پرس و جو باعث شد تا تحقیقات کاملی از سوی من انجام شود. در هفته‌های بعد، متوجه شدم که چندین نویسنده توسط مجرمان یکسان کلاهبرداری شده‌اند و کلاهبرداری‌ها از همان الگو پیروی میکنند.
منشا مشکلات در همه موارد Scopus بود که به جای وب سایت واقعی به وب سایت تقلبی لینک داد. با جستجوی مجلات نمایه شده، قربانیان مستقیماً به سمت کلاهبرداران هدایت شدند.
این وب سایت جعلی در جستجوهای آنلاین نیز ظاهر شد. گوگل و بینگ آن را در میان نتایج برتر خود قرار دادند.
اگرچه به نظر می رسد مجرمان سایبری می توانند به راحتی به Scopus و موتورهای جستجو نفوذ کنند، اما حذف پیوند به وب سایت تقلبی بسیار چالش برانگیزتر بوده است. Scopus بیش از دو ماه طول کشید تا پیوند را حذف کند، و علیرغم اینکه چندین بار آن را به عنوان یک کلاهبرداری فیشینگ به شرکت های فناوری گزارش داده ام، همچنان در جستجوهای آنلاین ظاهر می شود.
بیشتر بخوانید: دستکاری در منابع یک مقاله جرم اخلاق در نشر است
نویسندگانی که با آنها صحبت کردم گفتند فریب خورده اند تا مبلغ 375 دلار برای یک نشریه بی ارزش به کلاهبرداران پرداخت کنند. آنها همچنین ناراحتی عاطفی و ترس از آسیب به شهرت ناشی از انتشار ناخواسته در یک مجله ربوده شده را گزارش کردند. در یک مورد، دفاع یک دانشجوی دکترا به تأخیر افتاد زیرا مقاله اصلی آنطور که او معتقد بود در SJIS منتشر نشده بود. مجرمان سایبری تمام تلاش خود را کرده اند تا وب سایت تقلبی را قانونی جلوه دهند. آنها با دانلود کل کاتالوگ دسترسی آزاد SJIS، مقالات ساختگی خود را به مسائل مختلف اضافه کرده اند. آنها همچنین در بهینه‌سازی موتور جستجوی Google Scholar شرکت کرده‌اند تا محققان بی‌احتیاط بیشتری را به سایت خود هدایت کنند. و آنها مقالاتی را توسط همکاران قبلی مجله ساخته اند که در جستجوها نشان داده می شود. وقتی محققان بر روی پیوندهایی کلیک می کنند که به نظر آنها مقالات SJIS قانونی هستند، وب سایت جعلی ترافیک بیشتری دریافت می کند.
تجربه من این است که جلوگیری از این نوع جرایم سایبری بسیار دشوار است. من ربودن مجله را به انجمن حرفه ای محققان سیستم های اطلاعاتی گزارش داده ام. که دامنه به یک ثبت کننده ناشناس منتقل می شود. اگرچه ما این های جک را به شرکت‌ها و مقامات مختلفی از جمله گوگل، مایکروسافت، کمیسیون تجارت فدرال ایالات متحده، مرکز شکایات جرایم اینترنتی و ارائه‌دهنده میزبان گزارش داده‌ایم، اما سایت جعلی همچنان فعال است.
در حال حاضر هیچ ابزار قانونی موثری برای برخورد با سرقت مجله وجود ندارد. من به عنوان یکی از روش های غیرمتعارف برای متوقف کردن این عملیات، از جمله هک و افشای هویت مجرمان، آماده هستم. تا زمانی که راه حل های موثر برای این مشکل رو به رشد پیدا نشود، آموزش و آگاهی حیاتی است. همه ما قربانیان احتمالی این کلاهبرداری هستیم.
سردبیران و مالکان مجلات ایرانی توجه نمایند: عضویت در کپی رایت از مهمترین راهکارهای پیشگیری از سرقت مجلات میباشد.
واژگان کلیدی